فرهنگ زندگی

“هوالفتاح”

زندگی به  سبک اهل بیت علیهم السلام

سخنرا نی استاد ارجمند حجه الاسلام نظافت                                    جلسه اول  5 محرم 1433/  30 آبان 1391

انسان ها بر اساس نگاه و هدفی که برای زندگی خود انتخاب میکنند ، مدل زندگی خود را تنظیم می نمایند.

یکی از این مدل های زندگی ، مدل زندگی ائمه  می باشد که براساس دین می باشد .  توجه داشته باشید که شرط رسیدن و پرداختن به مدل زندگی امام ، ابتدا  ناراضی بودن از وضع موجود  است.

کدام مدل مطلوب است ؟

به طور کلی مدل های برای زندگی مطلوب است که بتواند درباره تمام موضوعات حرفی برای گفتن داشته باشد.  به همین جهت هم ، دین  به جهت داشتن نگاهی همه جانبه به زندگی  ، به عنوان یک مدل مناسب طرح می گردد.

این نکته قابل طرح است که اساسا هر مدلی که بتواند راجع به همه چیز حرف داشته باشد حتی اگر مدل خوبی هم نباشد ، همین قدر که توانسته راجع به همه چیز حرفی داشته باشد ،  خودش خیلی مهم است.

قران و انواع مدل های زندگی :

در نگاه قرآن ، مدل های زندگی گوناگونی وجود دارد  که به آن اشاره خواهیم کرد. به این آیه توجه کنید :

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ (سوره انفال/آیه 24)

خدا در این آیه میگوید که که به دستورات خدا و رسولش گوش کنید تا شما را زننده کنند .

مظمون این آیه به این نکته اشاره دارد که گویا از نگاه قرآن زندگی های وجود دارد که نشانه هایی از زنده بودن در خود ندارند !

1. مدل زندگی حیوانی :

زندگی انتخابی توسط این افراد ، تفاوت چندانی با آنچه در زندگی چهارپایان مشاهده میکنیم ، ندارد . او هم مانند چهارپایان غذا میخورد ، حرکت میکند و .... . رفتارهای و سلایق او بیشتر شبیه حیوانات است

حضرت علی(ع) در نهج البلاغه می فرماید:

فَمَا خُلِقْتُ لِیَشْغَلَنِی أَکْلُ الطَّیِّبَاتِ کَالْبَهِیمَةِ الْمَرْبُوطَةِ هَمُّهَا عَلَفُهَا (نامه 45)

مرا نیافریده‏اند، تا خوردنیهاى گوارا سرگرمم سازد، چون چارپاى بسته که به علف‏ پردازد

حضرت دراینجا بیان میکند که آیا انتظار دارید که من دلم را خوش کنم به خوراکی ها خوش مزه و گوارای این دنیا  ؟

ایا خلقت من برای این است تا شبیه موجودی باشد که کل غصه او ، غصه شکم است ؟(هَمُّهَا عَلَفُهَا)

حیوان ، غافل است از اینکه چه نقشه ای برایش کشیده اند . به عبارت بهتر انسانی که این گونه زندگی میکند، این قدر در فکر همین چیزها فرو رفته که نمیتواند سرش را بالاکند و نگاه جامعی به زندگی داشته باشد.

زندگی حیوانی ویژه انسان ها :

زندگی حیوانی انسان ها ، دارای ویژه هایی است که بر اساس آیه ذیل ، به تعدادی از آنها اشاره می کنیم

 اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زینَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَ تَکاثُرٌ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ کَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْکُفَّارَ نَباتُهُ ثُمَّ یَهیجُ فَتَراهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَکُونُ حُطام (سوره حدید/آیه 57)

بدانید زندگى دنیا تنها بازى و سرگرمى و تجمّل پرستى و فخرفروشى در میان شما و افزون طلبى در اموال و فرزندان است، همانند بارانى که محصولش کشاورزان را در شگفتى فرو مى‏برد، سپس خشک مى‏شود بگونه‏اى که آن را زردرنگ مى‏بینى سپس تبدیل به کاه مى‏شود

نشانه های زندگی حیوانی :

1. اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا لَعِبٌ :

الف ) لعب :

به معنای بازی است . آدم های بسیاری عادت کرده اند که بازی کنند . نه اینکه گمان کنیم  بازی اختصاص به سنین کودکی داشته باشد ، بعضی ها حتی در سنین چهل سالگی هم بازی میکنند ولی فقط شکل بازی شان فرق میکند.

اگر رفتار انسان مانند حیوان باشد و  در پس آن هدف برتری نباشد ، تبدیل میشود بازی ! حالا بعضی ها در بازی پژوهش هستند ، بعضی

در بازی هیئت ،بعضی هم در بازی فوتبال

ب ) بازی خوب ؟

نکته قابل توجه این است که بسیاری از چیزهایی را که ما به عنوان بازی می پذیریم ، در مکتب قرآن بازی نیست ، عبادت است!

مانند بازی امیرالمومنین با فرزندان یتیم آن زن  .

پرسش این جااست که  وجه تماییز این رفتار  چیست ؟

 این رفتار بر اساس یک پشتوانه فکری  است.

2. اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زینَةٌ :

الف) لهو

 در لغت به معنی غفلت است . در زندگی موضوعات مختلفی میتوانند عامل غفلت باشند . به عنوان نمونه قرآن می فرماید:

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تُلْهِکُمْ أَمْوالُکُمْ وَ لا أَوْلادُکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُون  (سوره منافقون/آیه 9)

اى کسانى که ایمان آورده‏اید، اموال شما و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل نگرداند، و هر کس چنین کند، آنان خود زیانکارانند

ب ) زینت ، خوب یا بد ؟

 به طور کلی  اسلام نگاهش به زینت ها چیست ؟ اصلا آن را چیز خوبی می داند ؟

در جواب این سوال باید اشاره کرد نگاه اسلام به زینت مثبت است. خدا در قرآن بارها از آفریده های خود به عنوان زینت یاد کرده است :

إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَى الْأَرْضِ زینَ (سوره کهف / آیه 7)

ما آنچه را روى زمین است زینت آن قرار دادیم

إِنَّا زَیَّنَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِزینَةٍ الْکَواکِبِ (سوره صافات/آیه 6)

ما آسمان این دنیا را به زیور اختران آراستیم

وَ لَقَدْ جَعَلْنا فِی السَّماءِ بُرُوجاً وَ زَیَّنَّاها لِلنَّاظِرینَ (سوره حجر/آیه 16)

و به یقین، ما در آسمان برجهایى قرار دادیم و آن را براى تماشاگران آراستیم

در تمام این موارد  خدا از زینت به عنوان یک عامل خوب یاد میکند ، یاد آوری میکند که محیط زیست را زیبا آفریده یا حتی توجه میدهد به آسمان و ستاره هایی که زینت آن شده اند. 

در زمینه توجه به زیبایی و آراستی در باره  ائمه نیز بسیار نقل شده است. به عنوان نمونه  درباره امام رضا(ع) بیان شده که "تزین للناس"  ائمه نیز ظاهرشان را مرتب میکردند ، عطر میزند ، هنگام خروج از خانه خود را در آینه نگاه میکردند و...

پ) زینت من ، بت من !

با این تفاسر  ، پرسش این جااست که پس کدام زینت بد است ؟

برای طرح این موضوع ، شاید مثال زیر راهگشا باشد :

از پیامبر نقل شده که به علی(ع) فرموده که هرگاه در آینه نگاه میکنی و زیبایی ات را می بینی 3 بار بگو الله اکبر ، تا حواست باشد که این زیبایی را که به تو داده و متکبر نشوی !

 زینتی که زینت که عامل  لهو میشود - بازی-  حیف است . اگر فردی این قدر درگیر زینت شود که هدف زندگی اش را فراموش کند ، دیگر این زینت مناسب نیست. 

 متاسفانه گاهی زینت های ما ، بت های ما می شوند.

دعای زیبایی داریم که خوب است کنار آینه خانه مان نصب کنیم تا هر وقت خودمان را در آینه می بینیم ، آن را بخوانیم.

اَلّلهُمَّ کَما حَسَّنتَ خَلقی فَحَسِّن خُلقی

خدایا همان گونه که خَلق مرا نیکو نمودی، خُلق مرا نیکو بدار !

زیبایی پایدار است که اهمیت بیشتری دارد ، زیبایی  ماندگار !

زینت وقتی بت من میشود حیف است !  و این هنگامی رخ میدهد  که توجه من به آن افراطی میشود.

افراط دلبستگی ایجاد می کند. به خاطر داشته باشیم که در زندگی ما خیلی هم وقت نداریم ، چقدر از وقت وعمرت را صرف آن میکنی ؟

پیام این است : هنگامی که هر پدیده ای انسان را غافل می کند ، محبوب نیست ، زیرا معیار ما نزدیک شدن به هدف است !