فرهنگ زندگی

آداب معاشرت با خود.
ـ امـام صادق (ع ): دلت را (به منزله ) همنشینى نیکوکار, یا فرزندى سپاسگزار قرار ده وکردارت را چـونـان پـدرى که از او پیروى و اطاعت مى کنى و نفس (اماره ) خود را هماننددشمنى که با وى مى جنگى و مال و داراییت را عاریه اى که باید برگردانى .

ـ جـان خـود را, پـیـش از آن کـه از تـو جـدا شـود, از آن چه زیانش رساند بازگیر و همچنان که درجستجوى روزیت مى کوشى , در آزادى آن (از بند شهوات و آتش دوزخ ) بکوش , زیرا که جان تو گروگان کردار توست .

ـ خودت بار خودت را به دوش بکش , که اگر چنین نکنى کسى دیگر بار تو را به دوش نمى کشد.
ـ از خـود بـراى خـویشتن بهره برگیر, از آن کار بکش در تندرستى پیش از بیمارى و درروزگار توانایى پیش از ناتوان شدن و در زندگى پیش از مردن .

آداب معاشرت با مردم .

قرآن .
((بـه یـاد آریـد آن هنگامى را که از بنى اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خدا را نپرستید و به پدر و مـادر و خـویـشـاونـدان و یـتـیمان و درویشان نیکى کنید و به مردمان سخن نیک گویید و نماز بخوانید و زکات بدهید ولى , جز اندکى , بقیه شما پشت کردید و رویگردان شدید)).
((خـدا را بـپـرسـتید و هیچ چیز را شریک او مسازید و با پدر و مادر و یتیمان و بینوایان و همسایه خـویشاوند و همسایه بیگانه و یار مصاحب و مسافر رهگذر و بندگان خود نیکى کنید هر آینه خدا متکبر و فخر فروش را دوست ندارد)).

ـ امـام عـلـى (ع ): بـا مـردم چـنـان مـعـاشـرت کنید که اگر بمیرید بر شما بگریند و اگر زنده باشید(غایب شوید) مشتاق دیدن شما باشند.
ـ امـام عـلى (ع ) در سفارش به فرزندان خود به هنگام احتضار, فرمود: فرزندان من ! با مردم چنان معاشرت کنید که اگر شما را ندیدند مشتاق دیدنتان باشند و هر گاه مردید براى شما بگریند.
ـ امـام بـاقـر(ع ): سـامـان یـافـتـن کـار مـردم بـه ایـن است که طورى با هم معاشرت کنند که مانندپیمانه اى باشند دو سومش هوشیارى و یک سومش نادیده گرفتن و چشمپوشى .

ـ لـقـمـان (ع ) در انـدرز به فرزندش فرمود: پسرکم ! با مردم درنده خویى و دشمنى مورز که با تو دشمن شوند و حقیر هم مباش که تو را خوار شمارند شیرین مباش که تو رابخورند و تلخ مباش که تـو را دور انـدازند [به این صورت نیز روایت شده است : شیرین مباش که بلعیده شوى و تلخ مباش کـه دور افـکنده گردى ] ـ امام على (ع ) مى فرمود: باید نیاز به مردم و بى نیازى از آنها, هر دو, در دلت جمع باشد,نیازت به آنها در نرم گویى و خوشرویى تو باشد و بى نیازیت از آنها در حفظ آبرو و نگهدارى عزت و سربلندیت .

ـ امام صادق (ع ): هر که تو را گرامى داشت , او را گرامى بدار و هرکه تو را خوار شمرد,خودت را از او منزه و بر کنار بدار.
ـ امـام بـاقـر(ع ): هـر گـاه بـا کـسـى معاشرت کردى , اگر توانستى نسبت به او دست بخشنده باشى ,چنین باش .

ـ امـام کـاظـم (ع ) در سفارش به هشام فرمود: هرگاه با مردم معاشرت کردى , اگر توانستى که درمعاشرت با هر یک از آنان دست بخشنده باشى چنین کن .

ـ امام على (ع ): بى اعتنایى تو به کسى که به تو راغب است کم سعادتى است و تمایل تو به کسى که به تو بى رغبت است , خوارى نفس است .

آداب معاشرت با خانواده .
قرآن .

((اى کسانى که ایمان آورده اید! شما را روا نیست که زنان را برخلاف میلشان به ارث ببرید و براى آن کـه قـسمتى از آن چه را که به آنها داده اید باز ستانید بر آنان سخت مگیرید, مگر این که مرتکب فـحـشـایـى آشـکـار و ثـابـت شـده گـردند و با آنان به نیکویى رفتار کنید و اگر شما را از زنان خـوش نیامد, چه بسا چیزهایى که شما را از آن خوش نمى آید, در حالى که خدا خیر کثیرى در آن نهاده باشد)).
((کسان خود را به نماز فرمان ده و خود در آن کار پاى بفشر از تو روزى نمى خواهیم ما به تو روزى مى دهیم و عاقبت نیک از آن پرهیزگاران است )).
((و خاندان خود را به نماز و زکات فرمان مى داد و نزد پروردگارش شایسته و پسندیده بود)).
((اى کـسانى که ایمان آورده اید! اموال و اولادتان شما را از یاد خدا باز ندارد که هر که چنین کند زیانکار است )).
ـ امـام بـاقر(ع ): من در برابر کارهایى از این غلام خود و خانوده ام صبر مى کنم که از حنظل تلختر اسـت , زیـرا هـر کـه صـبـر پیشه کند به واسطه صبر خود به مقام روزه گیر شب زنده دار ومرتبه شهیدى که در رکاب محمد(ص ) شمشیر زده باشد, دست مى یابد.
ـ امـام صادق (ع ): مرد براى اداره خانه و خانواده اش باید سه کار انجام دهد, هر چند بر خلاف طبع او باشد: خوشرفتارى , گشاده دستى و ایجاد آسایش و رفاه اما به اندازه و غیرت و ناموس دارى .

ـ پیامبر خدا(ص ): همانا مرد با بردبارى به مرتبه روزه گیر شب زنده دار مى رسد و فرمانرواقلمداد مى شود در حالى که بر کسى جز خانواده خود فرمان نمى راند.
ـ امـام عـلى (ع ) در سفارش به فرزند بزرگوار خود حسن (ع ) مى فرماید: مبادا خانواده ات به سبب (رفتار) تو بدبخت ترین مردمان باشند.
ـ اى کـمیل ! به خانواده ات دستور بده که روز هنگام در پى کسب خصلتهاى والاى انسانى بروند و شبانگاهان در پى رفع نیازهاى خفتگان .

ـ بـیـشـتـرین وقت خود را صرف زن و فرزندت مکن , زیرا اگر زن و فرزند تو دوستان خداباشند, خـداونـد دوسـتـان خـود را وا نمى گذارد و اگر دشمنان خدا باشند, چرا باید هم و غمت متوجه دشمنان خدا باشد؟
.
ـ امـام على (ع ) در سفارش به یاران خویش فرمود: رسول خدا(ص ), با آن که نوید بهشت به او داده شده بود, باز براى نماز خود را به رنج مى افکند, زیرا که خداى سبحان فرموده بود:((کسان خود را بـه نـمـاز فـرمان ده و خود در آن پاى بفشر)), از این رو رسول خدا خانواده اش را به نماز خواندن فرمان مى داد و خود نیز در آن پافشارى مى کرد.
آداب معاشرت با عوام .
ـ امام على (ع ): دورى کردن از عوام از بالاترین مردانگى ها است .

ـ همنشینى با عوام , اخلاق و عادات را فاسد مى کند.
ـ دوستى عوام همچون ابر پراکنده مى شود و همچون سراب محو مى گردد.
ملاک در معاشرت با مردم .
ـ امام على (ع ): در رابطه میان خود با دیگرى خویشتن را میزان قرار ده و براى دیگرى آن بخواه که براى خود مى خواهى و آن چه بر خود نمى پسندى بر او نیز مپسند, همچنان که دوست ندارى به تو سـتـم شود تو نیز به کسى ستم مکن و همچنان که دوست دارى به تو خوبى شود تونیز به دیگران خوبى کن و آن چه را از دیگران زشت مى شمارى از خود نیز زشت شمار وآن چه را از خود پسندیده مى دانى از آنان نیز پسندیده بدان .

ـ امام حسن (ع ): با مردم آن گونه رفتار کن که دوست دارى با تو رفتار کنند.
آن چه در آمیزش با مردم سزاوار است .
ـ امـام عـلـى (ع ): بـا مردم به زبانها و پیکرهاى خود بیامیزید و با دلها و کردارهایتان از آنان دورى کنید.
ـ با مردم مطابق اخلاقشان آمیزش کنید و در اعمال و کردار از آنان جدا باشید.
ـ بـا مـردم در حـد فـهـم و شـنـاختى که دارند برخورد کنید و درباره آن چه نمى دانند کارى به آنهانداشته باشید و آنان را بر خودتان و بر ما نشورانید, زیرا قضیه ما دشوار و دیریاب است .

ـ پیامبر خدا(ص ): با اخلاق خود با مردم نیکو معاشرت کنید, تا از گزندهایشان در امان مانیدو در اعمالتان از آنها جدا باشید, تا جز آنان نباشید.
ـ امام على (ع ) به شیعیان خود فرمود: در میان مردم همچون زنبور عسل در میان پرندگان باشید کـه هـیـچ پـرنده اى آنها را به چیزى نمى گیرد, حال آن که اگر مى دانستند در درون زنبورهاى عـسـل چـه نـعـمتى است آن طور آنها را دست کم نمى گرفتند با مردم به زبانها وپیکرهاى خود آمیزش کنید و با دلها و کردارهایتان از آنان دورى کنید.
ـ امام صادق (ع ): مراقب دین خود باشید و آن را با تقیه مخفى نگه دارید, زیرا ایمان نداردکسى که تقیه نداشته باشد شما در میان مردم همچون زنبور عسلید در بین پرندگان اگر پرندگان بدانند کـه در درون زنـبـور عسل چیست همه آنها را مى خورند و اثرى باقى نمى گذارند همچنین اگر مـردم بدانند که شما در دلهاى خود, ما خاندان را دوست دارید, با زبانهایشان شما را بخورندو در نهان و آشکار به شما نسبتهاى ناروا دهند.
تشویق به خوشرفتارى .
ـ امام على (ع ): جان و مالت را فداى برادر خود کن و عدل و انصافت را نثار دشمنت و خوشرویى و احسانت را به عموم مردم ببخش .

ـ بـه دوسـت خـود خـیـر خواهى و یکرنگیت را ببخش و به آشنایان خود یاریت را و به عموم مردم خوشروییت را.
ـ امـام صـادق (ع ): با منافق به زبان اظهار دوستى کن و با مؤمن دوست یکرنگ باش و اگرفردى یهودى با تو همنشینى کرد با او خوشرفتار باش .

ـ پیامبر خدا(ص ): با کسى که همنشین توست خوشرفتار باش , تا مسلمان باشى .

ـ امـام صـادق (ع ): از ما نیست کسى که با یار و همراه خود خوشرفتارى و با رفیقش رفاقت و باهم نمک و هم کاسه اش مدارا و با کسى که با او خوشخو باشد خوشخویى نکند.
ـ خوش برخوردى با مردم , یک سوم خردمندى است .

ـ امام على (ع ): با برادران به نیکى رفتار کن و گناهان را با گذشت بپوشان .

ـ بـا سـلـطـان مـحتاطانه آمیزش کن و با دوستان به فروتنى و خوشرویى و با دشمن به گونه اى که حجت تو بر او تمام شود (و بهانه و دستاویزى براى دشمنى او باقى نماند).
ـ امـام صادق (ع ): روزى پیامبر(ص ) نزد عایشه بود که مردى اجازه ورود خواست رسول خدا(ص ) فـرمـود: چه خویشاوند بدى عایشه برخاست و به اتاق رفت رسول خدا(ص ) به آن مرد اجازه ورود داد چـون مـرد داخـل شـد رسـول خـدا(ص ) با خوشرویى با او به صحبت کردن پرداخت تا آن که صـحبتهایش تمام شد و بیرون رفت عایشه عرض کرد: اى رسول خدا! با این که آن حرف رادرباره این مرد زدى باز با خوشرویى با او برخورد کردى ؟
رسول خدا(ص ) فرمود: یکى ازبدترین بندگان خدا آن کسى است که , به سبب رفتار زشتش , همنشینى با وى ناخوشایند باشد.
تشویق به دوستى ورزیدن با مردم .
ـ امام کاظم (ع ): دوستى ورزیدن با مردم , نیمى از خرد است .

ـ پیامبر خدا(ص ): بعد از ایمان به خداى عزوجل , دوستى کردن با مردم در راس خردمندى است .

ـ امـام على (ع ): خویشتن را پایبند دوستى کن و خود را در راه تحمل زحمات (یا هزینه هاى )مردم به شکیبایى وادار.
ـ دوستى کردن با مردم , در راس خرد است .

ـ با اظهار دوستى , رشته محبت استوار مى شود.
ـ اى بسا کسى که اظهار دوستى مى کند, اما ریاکار است .

ـ با خوشرفتارى , دوستى پایدار مى شود.
ـ خوشرفتارى , رشته دوستى را پایدار مى سازد.
ـ با حسن معاشرت است , که رفیقان با هم انس مى گیرند.
ـ با خوشرفتارى است , که پیوند دوستى برقرار مى ماند.
غریب .
ـ امـام على (ع ): بسا دورى که از هر نزدیکى نزدیکتر است و بسا نزدیکى که از هر دورى (ازآدمى ) دورتر است غریب کسى است که دوستى نداشته باشد.
ـ از دست دادن دوستان , غربت است .

ـ امام صادق (ع ): سه چیز است که با وجود آنها غربت نیست : ادب و تربیت نیکو, بى آزارى و دورى از شک .

ـ مـؤمن در دنیا غریب است , از خوارى آن بى تابى نکند و براى (دستیابى به ) عزتش با مردم رقابت نورزد.
آن چه در دوست داشتن دوست سزاوار است رعایت شود.
ـ امـام عـلـى (ع ): دوسـتت را در حد معتدل دوست بدار, زیرا ممکن است روزى دشمن تو شودو دشمنت را در حد میانه دشمن بدار, زیرا شاید که روزى دوست تو شود.
ـ هرگاه کسى را دوست داشتى , در دوستیت زیاده روى مکن .

ـ هر گاه به دوستى از خود انس گرفتى , مقدارى از کارها و رازهاى خود را از او حفظ کن وبراى خودت باقى نگه دار, زیرا ممکن است روزى از گفتن آنها پشیمان شوى .

ـ مبادا دوستت را چنان از خود برانى که او را از دوستى با تو بیرون برد و قدرى از پیونددوستیت با او باقى بگذار تا به اتکاى آن دوستى را از سر گیرد.

معاشرت (متفرقه ).
ـ امـام عـلـى (ع ): هـرکـه بـا مـردم چـنـان رفـتار کند که خوش ندارند, مردم درباره او ندانسته سخنهاگویند.
ـ آبادانى دلها, در آمیزش با خردمندان است .

ـ با اهل فضل آمیزش کن تا خوشبخت و شریف شوى .

ـ آمیزش با دارندگان فضایل (مایه ) حیات دلهاست .

ـ اشتباه انسان در (شناخت ) کسى که خود را براى او رو مى کند, نارواترین کار (ونابخشودنى ترین خطا) است .

ـ خصلتهاى پوشیده را, معاشرت آشکار مى کند.
ـ امـام صـادق (ع ): کـسـى کـه مـردم را بـه باد تمسخر مى گیرد نباید به دوستى راستین (آنها) امیدبندد.
ـ امام على (ع ): از کسى که دلهایتان او را ناخوش مى دارد پرهیز کنید.
ـ آدم (ع ) در سـفـارش به فرزندش شیث فرمود: هر گاه دلهایتان از چیزى نفرت داشت از آن چیز دورى کـنـید, زیرا زمانى که من به درخت نزدیک شدم تا از آن بخورم دلم از این کارگریزان بود اگر از خوردن امتناع کرده بودم آن بلایى به سرم نمى آمد که آمد.
ـ پـیـامـبـر خـدا(ص ): هـر کـه در مـیان سخن برادر مسلمانش بدود مانند این است که چهره او راخراشیده باشد.