گاهی به کتاب مفاتیح الحیات /قسمت چهارم:تعامل انسان باحیوان

از آنجا که اسلام، دین زندگی است، احکام و تعالیم حیات.بخشی را برای انسان فراهم کرده تا بتواند در هر سطحی مناسبات خود را به درستی ایجاد و تحکیم کند؛ چه محلی، چه منطقه‌ای و چه بین المللی و هیچ یک از ابعاد فردی و اجتماعی حیات بشری، از آموزه‌های وحیانی تهی نیست، بلکه جریان عبودیت و بندگی در جای جای زندگی نفوذ داشته و تنها با پذیرش و عمل به آن تعالیم، بندگی معنا یافته و محقق می‌شود.

بدیهی است برای دستیابی به چنین برنامه حیاتی هم به تلاش و اجتهاد علمی نیاز است و هم به کوشش و جهاد عملی و هم به لطافت.ها و آرایه‌های هنری که استاد معظم حضرت آیت الله جوادی آملی«دام ظله» در مقدمه ژرف و بنیادین خود در کتاب  گرانقدرمفاتیح الحیات از این سه شأن اساسی انسان به جهاندانی، جهانداری و جهان‌آرایی یاد کرده‌اند که بدون این سه، بهره‌وری بلکه اصل استفاده از حیات عالم آفرینش بسیار ناچیز و غیر قابل توجه خواهد بود.

همان گونه که در خبرهای گذشته به عرض رسید،کتاب مفاتیح الحیات دارای پنج بخش با فصل های گوناگون وعناوین مرتبط می باشدکه بخش های اول تاسوم این کتاب جهت آشنایی هرچه بیشتر علاقمندان و کاربران محترم معرفی گردید.در این مجال به معرفی بخش چهارم این اثر نفیس با عنوان" تعامل انسان باحیوان "می پردازیم:

عناوین سه فصل مورد بحث این بخش عبارتنداز:

نگهداری حیوان،بهره گیری از حیوان وحقوق حیوان.

نگاهی به کتاب مفاتیح الحیات / قسمت سوم:تعامل مردم و نظام اسلامی

سامان‌دهی کتاب گرانقدر مفاتیح الحیات در همه مراحل آن، از طرح تا تخریج آیات و روایات، تحقیق و تنظیم، رفع شبهات و جمع میان روایات وبازخوانی نهایی متن، با هدایت و اشراف حضرت استاد آیت الله جوادی آملی (دام ظله) بوده و پس از تکمیل متن، تمام آن به رؤیت و قرائت معظم له رسیده و نکات لازم را بر آن افزوده‌اند.

اغلب روایات این اثر، معتبرند و برخی از آن‌ها بر‌مبنای تسامح در ادله سنن مورد استفاده قرار گرفته‌اند؛ در همان حال از آوردن نقل‌هایی که با اصول عقلی و نقلیِ معارف اسلامی هماهنگ نیست، پرهیز شده است که انسان با آموختن و به کار بردن چنین دانش و برنامه‌ای،حیات طیّبی را که پروردگار عالم برای او، شایسته دانسته تجربه می‌کند و تمامی مناسبات، ارتباطات و تعاملاتی را که انسان با خود، جامعه، محیط زیست و حتی نظامات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... دارد تعیین و بیان می‌کند.
 
همان گونه که در خبرهای گذشته به عرض رسید،کتاب مفاتیح الحیات دارای پنج بخش با فصل های گوناگون وعناوین مرتبط می باشدکه بخش های اول و دوم این کتاب جهت آشنایی هرچه بیشتر علاقمندان و کاربران محترم معرفی گردید.در این مجال به معرفی بخش سوم این اثر نفیس با عنوان"تعامل مردم و نظام اسلامی "می پردازیم:

نگاهی به کتاب مفاتیح الحیات / قسمت دوم: تعامل انسان با همنوعان

کتاب ارزشمند مفاتیح الحیات از آثار حضرت آیت الله جوادی آملی با اشراف همه جانبه به منابع وحیانی و با بهره‌وری کامل از آیات قرآن و روایات معصومین(علیهم السلام) می باشد.
نقطه مشترک این اثر با کتاب مفاتیح الجنان را می‌توان در این دانست که انسان با داشتن حسن فاعلی و حسن فعلی اعم از انجام اعمال عبادی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی از ثواب و پاداش الهی بهره‌مند می‌گردد و در هر دو اثر به این ثوابها، عقابها، آثار و پیامد رفتارها توجه شده است؛ اما امتیاز این کتاب در این است که مباحث آن، ناظر به رفتار، گفتار و حتی نیّت.هایی است که توجه و اهتمام به آن‌ها مناسبات فردی و اجتماعی و زیست محیطی او را تنظیم، تصحیح و اصلاح می‌کنند.
انسان با آموختن و به کار بردن چنین دانش و برنامه‌ای، حیات طیّبی را که پروردگار عالم برای او، شایسته دانسته تجربه می‌کند، از این رو این آموزه‌ها اختصاصی به رابطه انسان با خدای متعالی نداشته، بلکه تمامی مناسبات، ارتباطات و تعاملاتی را که انسان با خود، جامعه، محیط زیست و حتی نظامات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... دارد تعیین و بیان می‌کند.
کتاب مفاتیح الحیات دارای پنج بخش با فصل های گوناگون وعناوین مرتبط می باشدکه بخش اول این کتاب جهت آشنایی هرچه بیشتر علاقمندان و کاربران محترم معرفی گردید.در این مجال به معرفی بخش دوم این اثر نفیس با عنوان"تعامل انسان با همنوعان"می پردازیم:
این بخش،شش فصل را به خود اختصاص داده که عناوین آن عبارتنداز:خویشاوندان،همکیشان(مسلمانان)،بیگانگان،مستضفان،مهاجمان و دشمنان،شهروندان.

نگاهی اجمالی به کتاب مفاتیح الحیات / قسمت اول: تعامل انسان با خود

محتوای کتاب ارزشمند مفاتیح الحیات از آثار حضرت آیت الله جوادی آملی برگرفته از آیات قرآن و روایات معصومین(علیهم السلام) می باشد که در آن بیش از شش هزار روایت نقل شده است.
حضرت آیت الله جوادی آملی«دام ظله» با توجه به اشراف همه جانبه به منابع وحیانی و با بهره‌وری کامل از کتاب و سنت و همچنین عقل برهانی از یک سو و از سوی دیگر اثر ماندگار و سودمند بزرگ محدث روزگار ما، جناب حاج شیخ عباس قمی (رحمه الله)؛ یعنی مفاتیح الجنان،که راه سلوک بندگان و ارتباط انسان با خدا می باشد، کتابی دیگر را لازم دیدند تا جلد دوم و مکمل آن محسوب شود و شئون دنیایی به ویژه امور اجتماعی بندگان را نیز با همان رویکرد، با آموزه‌های وحیانی مرتبط سازد که آدمی در زندگی خود از این برنامه‌های الهی بهره‌مند گردد و از آثار آن، هم در دنیا و هم در عقبا سود ببرد. با توجه به استقبال فراگیر و بی نظیر در داخل و خارج از کشور از این کتاب گرانقدر لازم دانستیم که جهت آشنایی هرچه بیشتر علاقمندان و کاربران محترم به معرفی اجمالی فصول و موضوعات این کتاب اقدام کنیم.
کتاب مفاتیح الحیات دارای پنج بخش با فصل های گوناگون وعناوین مرتبط می باشد. بخش اول این کتاب به «تعامل انسان با خود» پرداخته و دارای دوازده فصل می باشد که عناوین آن عبارتند از: تفکر وتدبّر، یادگیری و دانش اندوزی، کاروتلاش، حفظ تن و حرمت اضرار به نفس، نظافت و بهداشت، خوردن وآشامیدن، لباس وپوشش، زینت و آراستگی، مسکن، مسافرت، خواب و بیداری، تفریحات سالم و ورزش.

40 پوستر با کیفیت سبک زندگی / حمید فخار

گزارش طراح پوستر ها: حمید فخار

در روز پنجم فروردین امسال مصادف با روز شهادت حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) سعادتی برای این حقیر به وقوع پیوست که حتی در تصورم نمی‌گنجید، توفیقی رفیق شد تا به زیارت مقتدا و مرادم حضرت امام خامنه‌ای (حفظه الله) نایل شوم و پس از اقتدا به ایشان در نماز مغرب و عشاء به تماشای خورشید وجودشان بنشینم و سیمای نورانی‌شان را زیارت کنم. 

پس از اقامه نماز و دیدار ایشان با تعداد معدودی نمازگزار، توفیقی شد که امتیاز چهل پوستر سبک زندگی به همراه یک آلبوم از آن را به رهبر بزرگوارم هدیه نمایم و لحظه‌ای هم که شده موجب انبساط خاطر امام و مولایم را فراهم آورم. ایشان پس از احوال پرسی و تورق چند برگی از آلبوم، با رویی گشاده از چگونگی طراحی‌ها پرسیدند که به اختصار توضیحی کوتاه خدمتشان عرضه داشتم که پس از فرمایش حضرتتان در خراسان شمالی و بحث سبک زندگی عزمم را جزم کردم که از ناحیه خودم حرف شما بر زمین نماند و خدمتی کوچک کرده باشم. به پیوست آلبوم، نامه‌ای نیز به ایشان دادم که توضیحی از کار و نشان ارادتی محضر حضرتشان بود.

در پایان تشکر می‌کنم از دوستان فرهنگی دفتر رهبر معظم انقلاب اسلامی که قبل از تعطیلات نوروز از پیشنهاد اینجانب جهت اهدای امتیاز و آلبومی از پوسترها به محضر رهبر عزیز استقبال نموده و مقدمات کار را فراهم نمودند. این مجموعه با توجه به فرمایشات ارزنده رهبر معظم انقلاب امام خامنه‌ای(حفظه الله) در مورد سبک زندگی اسلامی ایرانی،  اقدام به طراحی این مجموعه شده است. 

پوسترها در موضوعات مختلف و مرتبطی مانند توجه به حقوق همسایگی و شهروندی، ازدواج و فرهنگ خانواده، نشاط جوانی و تربیت کوکان، علم آموزی، بصیرت و سیاست، اصلاح الگوی مصرف، تمدن اسلامی ایرانی، حجاب، مناسبات فرهنگی و ... طراحی شده است که انشالله مورد قبول قرار گیرد.

جهت دانلود این 40 پوستر با کیفیت بالا

( در ابعاد 50 در 70 سانتیمتر و رزولوشن 300 )

 به منظور استفاده در مجموعه های نمایشگاهی و یا چاپ بنر ( در ابعاد 2 در 3 متر )

بر روی لینک کمکی زیر کلیک نمایید.

دانلود: 74 مگابایت

زیربنای سبک زندگی اسلامی / آیت الله مصباح یزدی

بیانات حضرت آیت‌الله مصباح یزدی دامت‌برکاته

در دیدار با اعضای کمیته علمی همایش سبک زندگی در تاریخ 30/8/91

 

برای واژة سبک زندگی می‌توان یک معنای لغوی در نظر گرفت و یا آن را در قالب اصطلاحات مربوط به علوم انسانی خاص لحاظ کرد. بر اساس مفهومی عام که مستند به لغت و عرف عام است، این واژه تقریباً شامل همة مسائل زندگی انسان می‌شود. اگر به‌صورت توصیفی به این مسئله بنگریم، ‌موضوع این است که انسان‌ها چگونه زندگی می‌کنند؟ چه عواملی در زندگی‌شان مؤثر است، و نوع زندگی ایشان تابع چه عواملی است؟ اگر آن را به‌صورت تجویزی و توصیه‌ای در نظر بگیریم، باید طرحی ایده‌آل ارائه دهیم که انسان‌ها باید در زندگی‌شان چگونه رفتار کنند. اتفاقاً سبک زندگی در اصطلاحات علوم انسانی مرتبط نیز، متناسب با موضوع و روش هر علم، تقریباً معانی متفاوتی پیدا کرده است. برای مثال، روان‌شناسی توصیفی که تأکیدش روی مسائل فردی است، در صدد است که روشن سازد سبک زندگی و رفتارهای انسان‌ها تابع چه عواملی است، چه متغیراتی در آن مؤثر است، و یا چه تغییراتی را می‌توان در آن ایجاد کرد؛ یعنی در مجموع، زندگی‌ انسان از آغاز تا انجام، تحت تأثیر چه عواملی شکل گرفته است و چگونه می‌توان آن‌ها را تغییر داد. اگر روان‌شناسی دربارة سبک زندگی تجویز و توصیه‌ای هم داشته باشد، در اثر اهداف خاصی است که یک مکتب روان‌شناسی که تابع مبانی خاصی است، آن را در نظر می‌گیرد، و بر اساس آن می‌گوید این عوامل و متغیرات را باید در فرد تغییر داد تا آن نتیجة مورد نظر و منش انسانی خاص به دست آید؛ چیزی شبیه آنچه در اخلاق، ملکات می‌نامیم. در اینجا رفتارهای موضعی، موسمی، فردی و اتفاقی ملحوظ نیست؛ بلکه رفتارهای ثابتی مورد نظر است که به منش فرد تبدیل می‌شود.

اولویت‌های تحقق سبک زندگی اسلامی / آیت الله مصباح یزدی

اولویت‌های تحقق سبک زندگی اسلامی

گفت‌و‌گو با آیت‌الله مصباح یزدی دربارة همایش سبک زندگی اسلامی

در تاریخ 19/11/1391

پرسش:‌به نظر حضرت‌عالی مفهوم سبک زندگی چیست؟

آیت‌الله مصباح: واژة سبک زندگی که در ادبیات امروزی به‌مثابة واژه‌ای کلیدی مطرح شده است، از نظر لغوی و موارد کاربرد، گسترة وسیعی را در‌بر‌می‌گیرد؛ یعنی از رفتارهای خاصی که هر فردی برای زندگی خود بر‌می‌‌گزیند تا رفتارهای خانوادگی، فامیلی، محلی، شهری، کشوری و بین‌الملل قابل اطلاق است. از این منظر، می‌توان سبک زندگی را ویژگی‌های رفتاری انسان تعریف کرد و بر اساس اختلاف این ویژگی‌ها، تعدد سبک‌ها را در نظر گرفت؛ اما این ویژگی‌ها از دیدگاه‌های مختلف قابل تقسیم به اشکال مختلف است؛ گسترة‌ این تقسیم‌بندی سبک زندگی فردی،‌ خانوادگی،‌ گروه خاص، افراد یک شهر یا منطقه و زندگی‌های بین‌المللی را شامل می‌شود. شایسته است در مردم‌شناسی به‌صورت توصیفی به بیان این مسائل بپردازند. اینکه ساکنان هر منطقه‌ای چه ویژگی‌های رفتاری دارند، خودبه‌خود بار ارزشی مثبتی یا منفی‌ای ندارد. این یک نوع تقسیم‌بندی به لحاظ گستره متعلَق است. نوع دیگر تقسیم‌بندی از نظر عواملی است که در این ویژگی‌ها مؤثر است؛ یعنی گاهی عوامل طبیعی، اقلیمی و جغرافیایی مانند نوع آب و هوا یا غذاها یا لباس و عوامل اجتماعی و تاریخی در آن مؤثر است. در نهایت، عوامل فرهنگی یا به تعبیر دیگر عوامل ارزشی منشأ این تقسیم‌‌بندی می شود؛ یعنی روش‌های زندگی جوامع مختلف را ارزش‌گذاری، و بر این اساس خوب یا بد بودن کاری را مشخص می‌‌کنند که نتیجه آن انتخاب روش خوب است. بحث‌هایی که امروزه، به‌ویژه پس از سخنان مقام معظم رهبری، مطرح شده است، صرفاً یک بحث توصیفی و تاریخی نیست؛ بلکه منظور این است که سبک‌های زندگی را بررسی و ارزش‌یابی، و سبک صحیح را مشخص کنیم. وقتی پسوند اسلامی نیز بدان افزوده می‌شود، بدان معناست که معیار سنجش آن، ‌ارزش‌های اسلامی است. پس واژة سبک زندگی اسلامی می‌تواند متضمن این ویژگی‌ها باشد که فرد مورد نظر نیست؛‌ بلکه منظور یک رفتار جمعی و اجتماعی است. در مسائل اجتماعی نیز همة افراد ملحوظ نیستند و معمولاً روش رایج در جامعه بررسی می‌شود. البته چه‌‌بسا استثناهایی نیز وجود داشته باشد یا بخش زیادی از آن جامعه این روش را نداشته باشند. این نیز ویژگی بحث‌های اجتماعی است. واژة اسلامی‌ نیز تصریح دارد که باید از دیدگاه ارزشی به مسئله بنگریم و صرفاً‌ توصیفی نیست. هدف‌مان این است که روشن سازیم باید چه نوع زندگی‌‌ای داشته باشیم و چه سبکی غلط است که از آن دوری کنیم. البته معیار ارزشیابی‌مان نیز ارزش‌های اسلامی است. پس هدف این است که یک نوع ارزشیابی از رفتارهای رایج در جامعه، برای روشن شدن وضعیت فعلی داشته باشیم. از طرف دیگر، باید ضوابط ارزشیابی اسلامی را در نظر داشته باشیم که آن نیز متدولوژی خاص خود را دارد؛ اما اینکه ارزش‌‌ها و سبک زندگی موجود چگونه است، باید از نظر جامعه‌شناختی و روش خاص خودش مشخص شود؛ اما این‌که ارزش‌های اسلامی، به‌مثابه معیار سنجش چیست، باید اسلام و ارزش‌های اسلامی را شناخت. باید این دو را با هم تطبیق دهیم که آیا آنچه رایج است با سبک زندگی اسلامی یعنی با ارزش‌هایی که اسلام در رفتار معتبر می‌داند، مطابقت دارد یا ندارد. آن‌گاه بخشی را که تطابق ندارد، باید برای اصلاح آن چاره‌جویی شود که چه کنیم مردم به سمت زندگی اسلامی حرکت، و کمبودهایشان را جبران کنند؛ راه‌کار آن چیست؟ از کجا باید شروع کرد، و چه نهادهایی برای این اصلاح رفتار مؤثر هستند؟

احکام سبک زندگی / حجت الاسلام فلاح زاده

آسیب شناسی سبک زندگی اسلامی / اینفوگرافی

سبک زندگی بسیجی / اینفوگرافی

ترجمه کتاب العشره بحار الانوار / روایات سبک زندگی

ترجمه فارسی کتاب العشره بحار الانوار 

فایل ورد زیر ترجمه کتاب العشره بحار الانوار است.

فکر کردن در قرآن ابزار نیست؛ سبک زندگی است

از جمله کسانی که در موضوع «آموزش فلسفه به کودکان» به شیوه‌ای متمرکز کار کرده‌‌اند، آقای احمدرضا اخوت است. این استاد دانشگاه تهران در گروه آموزشی مدرسه‌ی قرآن و اهل بیت علیهم‌السلام به صورت اسلامی و ایرانی و مبتنی بر روش تفکری قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم‌السلام دست به تحقیق، پژوهش، تألیف و آموزش زده ‌است. برای پرداختن به موضوع آموزش فکر و فلسفه برای کودکان از زاویه‌ی دینی، گفت‌وگویی با ایشان داشتیم.

با مدرسه‌ی قرآن و اهل بیت علیهم‌السلام به عنوان مجموعه‌ای آشنا شدیم که با دغدغه‌های اسلامی و قرآنی، در موضوع فلسفه و تفکر برای کودکان حرف‌هایی برای گفتن دارد. برای شروع، لطفاً دیدگاه‌تان را در مورد بحث تفکر بفرمایید.
هر کسی ایده‌ی «فلسفه برای کودکان» را بشنود، جذب آن می‌شود! به‌ویژه که کارهای جالبی هم در این باره طراحی و اجرا شده است. این رشته در دیدگاه ما از دو بخش تشکیل می‌شود؛ یکی بحث «تفکر» و چیستی آن، نوع تفکری که قرآن می‌گوید، همچنین تفاوت و تمایز تفکر قرآنی با تفکری که دیگران مطرح می‌کنند. دوم هم بحث «سن» کودک، نوجوان یا جوان؛ یعنی بررسی سن متفکر و این‌که ما باید از کی و چگونه آموزش تفکر را آغاز کنیم.

به نظرم این دو بحث کاملاً مجزا است. فعالیت ما این بوده که رفته‌ایم سراغ تفکر، بعد رفته‌ایم سراغ کودک. در مورد تفکر حدوداً روی هفت روش و شیوه‌ی تفکر کار کردیم؛ مثلاً «تفکر قرآنی»، «تفکر بنیادین»، «تفکر اجتماعی» و «تفکر پرسشی». این‌ها نام‌هایی است که بر اساس تجربه‌ی روایی و قرآنی به آنها رسیده‌ایم.

سبک زندگی خانواده / آیت الله بهشتی

الگوهای رفتاری بزرگان در خانواده

یک بار من از ارث پدری فرشی خریدم و آقای بهشتی(ره) هیچ حرفی به من نزدند، هر چند اعتقاد داشتند که زندگیشان نباید از مرز طلبگی خارج شود اما این را برای خود تجویز می‌کردند و من کاملا آزاد بودم که مطابق نظر ایشان عمل کنم یا نکنم. در هر حال، بعد از چند ماه از خرید فرش پشیمان شدم و آن را فروختم.

یکی از وظایف روحانیت علاوه بر تبیین معارف دینی، الگو دهی به جامعه در عرصه عمل است. کردار یک روحانی باید تبلیغ دین باشد و مردم را به نحوه رفتارهای اجتماعی و دینی رهنمون سازد. یکی از این عرصه‌ها عرصه ارتباط درون خانواده است، شخصیت فرزندان تا حدودی گویای وضعیت اجتماعی درون خانواده و شخصیت والدین است. اگرچه این امر کلیت ندارد اما غالبا اینگونه است و برداشت مردم نیز به همین شکل است.

 

با این اوصاف این توقع جامعه اسلامی، وظیفه روحانیت را برای تربیت فرزند و نحوه ارتباط با خانواده سنگین‌تر می‌کند. شکست در تربیت فرزند و سردی در ارتباطات خانوادگی یک روحانی تأثیر به مراتب سنگین‌تری از وجود این مشکلات در زندگی یک فردی عادی، در افکار اطرافیان خواهد گذاشت.

 

به همین خاطر و به خاطر مصلحتی که در نفس این حسن رفتار وجود دارد، بزرگان حوزه همواره در این راستا کوشیده‌اند و برای ارتباط درون خانوادگی نیز به خوبی نقش یک الگو را ایفا نموده‌اند.

در سیره بزرگان الگوهای مختلف رفتاری مشاهده می‌شود که به تعدادی از آن اشاره می‌نماییم.

 

ارائه مسیر به جای اجبار به رفتن

یکی از آسیب‌های ارتباط روحانیون با خانواده‌، سخت گرفتن بر آنهاست که البته غالبا از غیرت دینی و آشنایی آنها با معارف و ارزشی که برای آن قائل هستند نشأت گرفته است اما این دسوزی باید از طریق صحیح به کار برده شود چرا که واکنش‌های احساسی ممکن است که نتیجه عکس دهد.

 

بدون شک تقید و تدین یک روحانی نشأت گفته از اعتقادات و باورهای اوست، باورهایی که با این عمق در اعضای خانواده او وجود ندارد چرا که روشن است خانواده یک روحانی به اندازه او از دین مطلع نیستند و نباید انتظار داشت که همواره مانند او رفتار نمایند.

وظیفه یک روحانی این است که علاوه بر آگاه نمودن آنها از معارف دین نقش یک الگوی عملی را نیز برای آنان ایفا نموده و بر آنها سخت نگیرد.

 

این طرز رفتار و نتیجه آن به خوبی در سیره بزرگان مشهود است، همسر شهید بهشتی می‌گوید: یک بار من از ارث پدری فرشی خریدم و آقای بهشتی(ره) هیچ حرفی به من نزدند، هر چند اعتقاد داشتند که زندگیشان نباید از مرز طلبگی خارج شود اما این را برای خود تجویز می‌کردند و من کاملا آزاد بودم که مطابق نظر ایشان عمل کنم یا نکنم. در هر حال، بعد از چند ماه از خرید فرش پشیمان شدم و آن را فروختم. (1)

 

دختر ایشان نیز می‌گوید: حتی یک بار هم نشد که پدر در امر عبادات به ما دستور بدهد، مثلا بگویند پاشو برو نمازت را بخوان. ولی رفتار خودشان طوری بود که ما الگو می‌گرفتیم. ایشان همیشه نماز اول وقت می‌خواندند و وقتی نماز را دیر می‌خواندیم با ظرافت تذکر می‌دادند.(2)

 

همسر امام(ره) نیز می‌گوید:

امام در مسائل خصوصی زندگی من دخالت نمی‌کردند. اوایل زندگی‌مان، یادم نیست هفته اول یا ماه اول به من گفتند: من کاری به کار تو ندارم. به هر صورت که میل داری لباس بخر و بپوش اما آنچه از تو می‌خواهم این است که واجبات را انجام بدهی و محرمات را ترک بکنی، یعنی گناه نکنی (3)

 

خوش خلقی در خانواده

تأثیر محبت در درون خانواده و پرهیز از رفتارهای خشن بدیهی بوده و در روایات نیز به آن اشاره شده است، وقتی شخصی نزد امام کاظم(ع) از فرزند ناسازگار خویش شکایت می‌کند، حضرت می‌فرمایند:

«لَا تَضْرِبْهُ‏ وَ اهْجُرْهُ وَ لَا تُطِل‏» (4)

او را مزن، (بلکه) با او قهر نما و (قهرت) را طولانی مکن.

سبک زندگی دینی / حجت الاسلام سرلک

سخنرانی حجـت الاسلام والمسلمین سرلک با موضوع سبک زندگی دینی در نهمین دوره ازسلسله جلسات پاتوق شیشه ای.  عنوان کلی جلسات این دوره " بررسی ابعاد سبک زندگی اسلامی- ایرانی" بود که 4سخنرانی در آن ایراد شد. متن سایر جلسات را در سایت جستجو کنید.

سلام علیکم

در ابتدا دو نکته گفته می شود که مقدمه نکات اصلی است،

نکته اول : در بررسی مفهوم یا پدیده سبک زندگی گاهی نگاهی که به این قصه است، نگاهی منفعل و مرعوب است، و نگاهی از سرخودباختگی است، که در بحث سبک زندگی رواج یافته است یعنی میگوید. ما برای اثبات خوب بودن و پیشرو بودن خود بیاییم تلاش کنیم که از این قافله عقب نمانیم. این نگاهی برای اثبات خوب بودن دین است، متاسفانه دراین دیدگاه خیلی از این دردها است، که متاثر از بعضی نگاه های کسانی است که کتاب می نویسند و یا حتی تفسیرقرآن میکنند، از آنها نشات می گیرد،که دین را علمی به روز و جالب نشان دهد که از دین داری خود خجالت نکشیم.

بشر با فرمولی زیست می کند و خود را کم و بیش با آن تطبیق داده است و این که چه نتایجی دارد بحث دیگری است، این نوع نگاه و پرداختن به سبک زندگی چیزی را به ما نمی دهد، یعنی اساساً شیوه زیستن و حیات، ریشه آن دینی است بدون اینکه بخواهیم زیاده گویی کرده باشیم، چون سبک متاثر از معنای زندگی است، اساساٌ زندگی چیست؟  به چه کسی در نگاه دقیق می توان گفت که زنده است؟ چه کسی حیات دارد؟ اگر مفهوم حیات، زندگی و زیستن، به درستی برای ما تعبیر نشود، شما به هر سبکی و هر فرمول و شریعتی برسید، بدون تردید از هدف دورتر شده اید.

سبک مدل ها و فرم هایی اند برای دستیابی به اهداف  که این به عنوان پیش فرض موضوع است، اگر بگوییم سبک شیوه های حرکت اند، بی مقصد در مورد سبک زندگی حرف زدن خشک بر آب زدن است و آب در هاون کوبیدن است، بی معناست، کسی معنای زندگی برای او مفهوم نشده ، در مورد مدل زندگی با او حرف بزنیم، آن فریبی که دنیای امروز به بشر داده است، همین است.

یک نگاه مکانیکی بیرونی با محوریت عقل ابزاری انسان را به گمان حیات نزدیک کرده است و به همین خاطر انسان امروز بیشتر از اینکه به اهداف زندگی مشغول باشد، به ابزار زندگی مشغول است.

ما مشکل زندگی را در حال تجربه کردن هستیم، روی صورت هایمان جراحی لبخند کردیم ،

 انسان امروز، انسانی است که از معنای زندگی دور شده و به مدل ها روی آمده است. شریعت های بشری چقدر رواج یافته و انواع مختلف پیدا کرده اند، پس نکته اول این است که باید معنای زندگی روشن شود.

نشست سبک زندگی اسلامی معطوف به مبحث خانواده / حجت الاسلام رشاد

سبک زندگی اسلامی

نشست سبک زندگی اسلامی معطوف به مبحث خانواده

دانشکده‌ی حقوق دانشگاه تهران

9/11/91

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله و الصلوة على رسول الله و على آله آل الله و اللعن الدائم على اعدائهم اعداءالله الى یوم لقاء الله.

اِلهی هَبْ لِیْ کَمالَ الْأِنْقِطاعِ اِلَیکَ، وَ اَنِرْ اَبْصارَ قُلوبِنا بِضِیاءِ نَظَرِها اِلَیْکَ، حَتّى تَخْرِقَ اَبْصارُ الْقُلوُبِ حُجُبَ النّورِ، فَتَصِلَ اِلَى مَعْدِنِ الْعَظِمَة، وَ تَصیرَ اَرْواحُنا مُعَلَّقةً بِعِزِّ قُدْسِکَ. (مناجات شعبانیه، بحارالانوار، ج 1، ص 99-97)

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ وَ أَنَّهُ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ (انفال/ 24)

در ابتدا به مناسبت سه میلاد تبریک و تهنیت عرض می‌کنم؛ میلاد نبی اعظم(ص) منجی بشر از ظلمت و ذلت؛ میلاد حضرت صادق(ع) منجی اسلام از فهم غلط و فهم‌های ناصواب و میلاد انقلاب، فجر دوباره‌ی اسلام. امیدوارم خداوند ما را شایسته‌ی بهره‌مندی از این نعمات قرار دهد.

مسئله‌ی سبک زندگی ظاهراً یک مقوله‌ی نو قلمداد می‌شود. گاه گفته می‌شود که مسئله‌ی سبک زندگی یک امر نوظهور است و اولین‌بار در حوزه‌ی روان‌شناسی از سوی آلفرد آدلر طرح شده و در پی او شاگردانش این مقوله را بست داده‌اند. گاه نیز گفته می‌شود ماکس وبر موضوع را طرح کرده است. ماکس وبر قطعاً از جمله کسانی است که در روزگار ما به سبک زندگی پرداخته و در مقام ارائه‌ی سبک زندگی خاصی براساس مبانی فکری خود بوده است، اما به نظر ما این انگاره، انگاره‌ی درستی نیست. سبک زندگی مقوله‌ای است که همزاد انسان است و انسان اصولاً بدون سبک زندگی نمی‌تواند زیست کند. سبک زندگی قالب و شیوه‌هایی است که به طور متعارف در مواجهه‌ی جوارحی و جوانحی انسان با عرصه‌های حیات مورد رعایت قرار می‌گیرد و در شخصیت و معیشت آدمی ظهور و بروز می‌کند.

ممکن است گفته شود خودآگاهانه و نظری‌شدن این مباحث به برخی از متفکران در شرق و غرب بازمی‌گردد، اما نفس سبک زندگی یک مسئله‌ی انسانی و انسان‌پی است. انسان بدون اینکه سبک زندگی تعریف‌شده‌ای داشته باشد ـ هرچند شبه‌ناخودآگاه ـ نمی‌تواند زندگی کند. لهذا ما این تلقی را که می‌گوید این پدیده یک پدیده‌ی نوظهور است دقیق نمی‌دانیم.

من در اینجا می‌خواهم تلقی خود را از این پدیده بیان کنم. البته روشن است که تلقی من در بستر گفتمان دینی و در چارچوب تفکر معرفتیِ برگرفته از معارف اهل‌بیت(ع) است. حدیثی از حضرت صادق(ع) داریم که مستمسک بحث بنده در این جلسه است. این حدیث در کتاب «مصباح‌الشریعه» ذکر شده و این کتاب منسوب به امام صادق(ع) است. البته این کتاب مطمئناً تألیف آن بزرگوار نیست، اما از آنجا که این اثر مشحون از تعالیم و کلمات آن بزرگوار است به آن حضرت منسوب شده است. این حدیث، حدیثی بسیار دقیق و دارای کاربردهای گوناگون در عرصه‌های مختلف است. من از این حدیث، به حدیث «اصول المعاملات» تعبیر می‌کنم.

قال الصادق (ع): أصول المعاملات تقع اربعة اوجه معامله الله ومعامله النفس ومعاملة الخلق ومعاملة الدنیا. وکل وجه منها منقسم على سبعه ارکان. أما أصول معاملة الله تعالى فسبعة اشیاء اداء حقه وحفظ حده وشکر عطائه والرضا بقضائه والصبر على بلائه وتعظیم حرمته والشوق إلیه. واصول معاملة النفس سبعة: الخوف والجهد وحمل الاذى والریاضة وطلب الصدق والاخلاص واخراجها من محبوبها وربطها فی الفقر. واصول معاملة الخلق سبعة: الحلم والعفو والتواضع والسخاء والشفقه والنصح والعدل والانصاف. واصول معامله الدنیا سبعه: الرضا بالدون والایثار بالموجود وترک طلب المفقود وبغض الکثرة واختیار الزهد ومعرفه آفاتها ورفض شهواتها مع رفض الرئاسة فإذا حصلت هذه الخصال فی نفس واحدة فهو من خاصه الله وعباده المقربین واولیائه حقا. (مصباح‌الشریعه، ص 5ـ7)

حضرت می‌فرمایند: اصول رفتارها و معاملات بر چهار قسم تقسیم می‌شود:

ـ تعامل با خالق

ـ تعامل با نفس

ـ تعامل با خلق

ـ تعامل با هستی و دنیا.

در ادامه نیز بیان فرموده‌اند که هریک از این چهار ساحت به هفت رکن و ضلع تقسیم می‌شود. سپس یک‌یک اضلاع هفتگانه‌ی هریک از این چهار ساحت بیان می‌گردد.

درخصوص تقسیم عرصه‌ها و ساحات مناسبات، رفتارها و مواجهات انسان الگوهای گوناگونی ارائه شده است. در جامعه‌ی ما با تأسف الگوی پارسونزی رایج است که یک الگوی چهارگانه‌انگار است. دانشگاه‌های ما الگوی پارسونز را تلقی به قبول کرده‌اند که متأسفانه این الگو علاوه بر آنکه سکولار است (اگر نگوییم الگویی الحادی است) یکی از پراشکال‌ترین الگوهای تقسیم ساحات حیات است. این الگو نه جامع است و نه مانع، البته من در این جلسه در مقام نقد این الگو نیستم و تنها به آن اشاره کردم.

از آنجا که عرصه‌های حیات به رفتارهای انسان بازگشت می‌کند، می‌توان رفتارهای انسان را با معیارهای مختلف به شرح زیر تقسیم کرد:

1ـ منشأ شأن و شرایط فاعل. رفتارکنندگان دارای شئون مختلف هستند و رفتارهای آنان دارای مناشی مختلف است. در نگاه دینی ما نیز شأن و شخصیت افراد می‌تواند منشأ تقسیم رفتار باشد و می‌توان گفت که بسیاری از احکام نیز به همین ملاک بازمی‌گردد که چیزی برای یک فرد جایز و برای دیگری جایز نیست. برای مثال معیار تعلق خمس به شأن شخص در جامعه بازمی‌گردد. گاه ممکن است یک میزان دارای ثابت برای یک فرد با شأن اجتماعی خاص متعلق خمس باشد، ولی همین میزان برای شخص دیگر با شأن اجتماعی دیگر متعلق خمس نباشد.

2ـ موضوع فعل و ساحت عمل. چه چیزی متعلق عمل ماست؟

3ـ انگیزه و نیت. چه چیزی موجب صدور یک فعل مشخص شده است؟ این خصوصیت موجب تغییر احکام در حوزه‌ی‌ اخلاق و حقوق می‌شود. مثلاً آیا یک فعل را کسی به قصد قربت انجام داده یا به انگیزه‌ی دیگری؟ حتی آنچه تکلیف الزامی است می‌تواند با گوهر و اکسیر نیت به حرام تبدیل شود. نماز ظهر را به قصد ریاء می‌خوانیم. این عمل در صورت یک عمل واجب است اما سیرت این عمل یک عمل حرام است و روز قیامت ما را عقاب می‌کنند که چرا نماز ظهر خواندید، چون قصد قربت نداشتید.

4ـ ابزار و مجاری فعل. بر این اساس که فعل جوارحی (برونی) و یا جوانحی (درونی) باشد، می‌توان افعال را تقسیم کرد.

5ـ منبعی که برای هر فعل حکمی را صادر می‌کند، این منبع عقل است یا نقل؟ شرع است یا خرد است؟ که این نیز می‌تواند منشأ تقسیم باشد.

همچنین خود احکامی که معطوف به انواع افعال و تعیین‌کننده‌ی هویت فعل در عرصه‌های مختلف است نیز دست‌کم از این جهت قابل تقسیم است که آیا سنخه‌ی حکم از نوع بایدها و نبایدها (الزامی و تکلیفی) است و یا از نوع شایدها و نشایدها (احکام ارزش‌مدار و تهذیبی) است. در اینجاست که حقوق و اخلاق پدید می‌آید. این طبقه‌بندی‌ها را می‌توان به گونه‌های دیگری نیز طبقه‌بندی کرد که در این جلسه جای طرح آنها نیست.